Laktacja po cesarskim cięciu

Karmienie piersią - nie warto się poddawać!

Część mam już w okresie ciąży podejmuje decyzje, że będzie próbowała karmić piersią, albo o tym, że nie będzie tego robić. Bardzo często plany wraz z przyjściem na świat dziecka zmieniają się – kobiety, które nie brały opcji karmienia piersią pod uwagę, trzymając malucha na rękach, nie wyobrażają sobie już innego sposobu. Warto jednak poświęcić trochę czasu i już w ciąży dowiedzieć się wiele o laktacji, ponieważ nie zawsze przebiega ona bezproblemowo.

Niestety proces naturalnego karmienia niemowlaka przebiega gładko jedynie w filmach, rzeczywistość przynosi wiele niespodzianek i trudności. Jedno jest pewne, warto próbować, ponieważ kp oprócz niewątpliwych zalet zdrowotnych pomaga też wytworzyć niesamowitą więź matki i dziecka, wspomaga jego poczucie bezpieczeństwa. Do tego mamy karmiące znacznie szybciej gubią nadprogramowe kilogramy po ciąży.

W jaki sposób powstaje laktacja?

Zaraz po porodzie dziecka, rodzi się łożysko. W ciele kobiety tuż po porodzie tego drugiego gwałtownie obniża się produkowany przez łożysko poziom estrogenów i progesteronu i podnosi się poziom prolaktyny odpowiedzialnej za laktację – uruchamia się tzw. kompleks laktogenny. W skład kompleksu laktogennego oprócz prolaktyny wchodzą też inne hormony np. insulina czy hormony tarczycy, a proces ten odbywa się niezależnie od tygodnia, w którym rodzi się dziecko (czyli mamy wcześniaków również będą miały pokarm). 

Co to jest laktacja?

Laktacja, czyli proces wytwarzania mleka przez gruczoły mleczne choć rozpoczyna się u kobiet już między 16 a 22 tygodniem ciąży, to dopiero z chwilą porodu na drodze hormonalnej uruchamia się cały proces niezbędny do wykarmienia noworodka.

W czasie ciąży pod wpływem hormonów następuje rozwój pęcherzyków mlecznych. Rozwija się sieć przewodów mlecznych, a w momencie gdy nabłonek wyściełający pęcherzyki mleczne przemieni się w nabłonek wydzielniczy, rozpoczyna się tzw. laktogeneza I, która trwa do 1-2 doby po porodzie. Pęcherzyki mleczne wytwarzają wtedy mleko przedporodowe (premature milk) i jest go zazwyczaj niewiele. U niektórych kobiet w ciąży siara pojawia się na brodawkach, ale to, że się nie pojawia nie jest sygnałem do niepokoju, ponieważ jak widać cały proces odbywa się „wewnątrz”, na drodze hormonalnej.

Po około 30-40 godzinach od porodu rozpoczyna się etap laktogenezy II, w której następuje rozrost komórek wydzielających mleko, które wytwarzają nawet 10-krotnie więcej pokarmu niż w pierwszych godzinach po porodzie. Nadmierna ilość mleka przepełnia przewody mleczne i zaczyna napinać skórę gruczołu – jest to tzw. nawał mleczny. Nawał jest zjawiskiem fizjologicznym i występuje najczęściej około 3-4 doby po porodzie.

Mleko mamy jest jedyną formą żywienia tak idelnie dostosowaną do potrzeb rozwijającego się dziecka. Jest bogate w wiele składników odżywczych, które bardzo dobrze wpływają na rozwój dziecka. Ministerstwo Zdrowia, WHO, doradcy laktacyjni i każdy neonatolog rekomendują naturalne karmienie, jako najlepsze dla malucha.

Laktacja po cc / cesarce

Cały proces jest zazwyczaj zależny od stanu mamy i dziecka po porodzie oraz zwyczajów panujących w danej placówce. Nie mniej jednak pierwsze karmienie piersią powinno odbyć się najszybciej jak to możliwe, najlepiej do dwóch godzin po porodzie, aby w pełni wykorzystać wspomniany wcześniej odruch szukania i ssania u dziecka, który jest najsilniejszy właśnie w tym czasie.

Jeśli nie jest możliwe przystawienie do piersi ze względu na stan dziecka lub mamy, to warto spróbować odciągnąć siarę ręcznie. Najlepiej, aby odbyło się to do 6 godzin po porodzie – można poprosić o odciągnięcie położną albo o instruktaż, choć po cięciu samej będzie trudno leżąc jeszcze na wznak. Dzięki temu nie opóźnia się nawał pokarmu. Jeśli cały ten proces nie jest zaburzony, to kobieta po cięciu doświadcza nawału w tym samym czasie co po porodzie drogami natury.

Jak zwiększyć laktację po cesarskim cięciu?

Kobieta, która spodziewa się planowanego zabiegu cesarskiego cięcia, jak i każda ciężarna (nigdy do końca nie ma pewności, że poród będzie niepowikłany i nie będzie potrzebne cięcie) powinna dowiedzieć się jak zwiększyć laktację po cesarskim cięciu. Wiedza, w tym temacie może uchronić mamę i dziecko przed wieloma trudnościami. Warto jak najczęściej przystawiać dziecko do piersi. Niestety w pierwszej dobie po cc kobieta w dużej mierze uzależniona jest od pomocy położnych, ponieważ nie może sama wstawać. Warto jednak poprosić o pomoc w przystawianiu malucha bądź odciągnięciu pokarmu jeśli nie ma możliwości przystawić dziecka do piersi np. wskutek pobytu dziecka na innym oddziale.

Jeśli zachodzi konieczność dokarmiania to powinno być to na zlecenie lekarza neonatologa, zwykle z określonych wskazań np. z powodu hipoglikemii u noworodka. Pamiętajmy jednak, że zawsze powinno to nastąpić po przystawieniu dziecka do piersi, nigdy przed. Zamiana tej kolejności znacznie obniży efektywność ssania dziecka – będzie już najedzone mlekiem modyfikowanym. Jeżeli mama decyduje się na pobudzanie laktacji przy pomocy laktatora także wykonujmy odciąganie już po nakarmieniu malucha.

Kiedy stabilizuje się laktacja

Bardzo ważne jest regularne przystawianie dziecka do piersi w dzień i w nocy, powinno się to odbywać nie rzadziej niż co 3 godziny. Podobnie jak w przypadku porodu naturalnego, tak i po cc po kilku dobach następuje okres nawału mlecznego. Pokarmu wtedy jest bardzo dużo, kobieta odczuwa bardzo silnie wypełnienie piersi mlekiem, czuje rozpieranie. Po porodzie naturalnym następuje to najczęściej około trzeciej doby, po cc może to być nieco później, co jest całkowicie naturalne. Jeżeli uczucie rozpierania nie jest dla kobiety bolesne, uciążliwe nie odciągamy pokarmu. Jeżeli jednak piersi bolą, próbujemy przystawić dziecko albo odciągamy laktatorem odrobinę – tylko do uczucia ulgi. Warto pamiętać, że produkcja mleka odbywa się na zasadzie popytu i podaży.

Organizm kobiecy jest tak skonstruowany, żeby w pełni odpowiadać na potrzeby dziecka. Ilość produkowane mleka zmienia się z czasem, podążając za rozwojem malucha – z początku dziecko je mniej i często, z czasem przerwy ulegają wydłużeniu, a dziecko je coraz więcej. Dlatego działania, kiedy na początku chcemy pobudzić laktacje, czyli jak najczęstsze przystawianie, dodatkowe odciąganie laktatorem między karmieniami, nie sprawdzają się w przypadku nawału.

Skąd mam wiedzieć, że moje ciało produkuje tyle mleka, ile potrzebuje dziecko?

Istnieje kilak schorzeń, przez które mama nie jest w stanie wyprodukować odpowiedniej ilości mleka dla swojego dziecka np. cukrzyca czy choroby tarczycy, czy bardzo poważne wcześniejsze operacje piersi. Tego typu problemy są jednak naprawdę bardzo rzadkie, a większość młodych mam stosując się do zaleceń doradcy laktacyjnego, jest w stanie w pełni zaspokoić potrzeby żywieniowe swojej pociechy. Jeżeli maluch będzie otrzymywał zbyt mało pokarmu, będzie to szybko widoczne – bardzo mała ilość zmoczonych pieluch, czy niewielkie, zbyt małe do wieku przyrosty masy, są bardzo szybko zauważalne przez neonatologów. Karmienie piersią nie jest tak mierzalne, jak podawanie określonej objętości mleka butelką, jednak organizm mamy, jest na tyle mądry i zaprogramowany w taki sposób, by w pierwszej kolejności zaspokoić potrzeby oseska. 

Częściowo problemy z laktacją po cesarskim cięciu wynikają z procedur szpitalnych, warto więc dowiedzieć się jeszcze przed porodem, czy w wybranej placówce po cc można, będzie od razu przystawić dziecko do piersi. Ze względu na operacyjny charakter tego porodu, jest to po prostu fizycznie trudniejsze, jednak wykonalne.